‘Innovatie is maar mogelijk als iedereen met plezier gaat werken’

De suikerraffinaderij van Warcoing werd opgericht in 1852, maar produceert al sinds 2003 geen suiker meer. Nu maakt het bedrijf natuurlijke ingrediënten voor de voedingsindustrie. CEO Jacques Crahay lanceerde een proces van gezamenlijk beheer en co-ontwikkeling, dat innovatie de vrije loop geeft.

Voor Jacques Crahay, CEO van Cosucra, is innovatie een collectieve ingesteldheid, en zelden de visie van een enkele persoon. ‘De omgeving moet open staan voor innovatie. Je organisatie moet de geesten vrijmaken. Je moet niet alleen collectieve intelligentie en werk stimuleren, maar die zelfs doen afdwalen. Want het gaat er net om de gebruikelijke denkstructuren te doorbreken.’ Een gewaagd plan. Maar Cosucra, waar 250 mensen werken, zette de stap. Het bedrijf schakelde over naar een nieuwe productie op basis van cichoreiwortels en erwten. En voerde drie jaar geleden ook het gezamenlijk managementbeheer in.

‘Ik kreeg dat inzicht toen ik Reinventing organizations las, een boek van Frédéric Laloux en door het werk van Gary Hamel’, herinnert Jacques Crahay zich. ‘In een piramidale structuur, met een hoofd dat denkt en een basis die uitvoert, gaan de zaken snel vooruit, maar raakt innovatie ondergesneeuwd. Zo’n organisatie remt verandering af, terwijl de markt net meer en meer maatwerk vraagt. In plaats van matrixvormige organisaties op te zetten en de silo’s af te breken, gooien we alles plat. Iedereen in de organisatie is meester van zijn eigen werk, in relatie met de anderen. En iedereen volgt deze visie.’

Een mooi voorbeeld is het initiatief “De afdeling van je dromen”. Vrijwilligers van een dienst organiseren zich in een cel: ze kijken welke taken iedereen heeft, waar hun voorkeur naar uitgaat en wat de onderneming nodig heeft. Daarna krijgt iedere medewerker de verantwoordelijkheden die hij wenst. Het is de cel zelf die actie onderneemt, zonder goedkeuring of supervisie van bovenaf.

Nu zijn er twaalf cellen bij Cosucra. ‘Je kiest je eigen rol, en dat maakt je vrij, in tegenstelling tot een werkfiche, die werknemers “vastzet” in een functie’, vervolgt de CEO. ‘De enige voorwaarde is dat de afdeling blijft functioneren. In die opstelling zet iedereen zijn eigen individuele talenten op een andere manier in, waardoor innovatie de ruimte krijgt. Want ware motivatie is zuiver intrinsiek en niet het resultaat van een extrinsieke beloning. Innovatie is alleen mogelijk als je met plezier gaat werken.’

Dat proces veroorzaakt ook twijfels en ongemak, erkent Jacques Crahay. ‘Zo’n managementrevolutie is ongetwijfeld makkelijker door te voeren in een familiebedrijf, want als het directiecomité, de raad van bestuur en de aandeelhouders niet volgen, valt alles in duigen. Wij kunnen het ons veroorloven om al drie jaar te experimenteren.’

Jacques Crahay pleit zelfs voor een veralgemening van dit type bestuur: ‘De nieuwe ondernemer moet in de eerste plaats omstandigheden creëren waarin iedereen zich kan uitleven in zijn job. Met de komst van de millennials op de werkvloer wordt dat nog meer het geval.’